Kadim dostum Tunç, üniversite hayatı boyunca fal bakmış. Eğlencesine. Söyledikleri tutmaya başlayınca da çevresinde ün yapmış. Doğru mu hatırlıyorum emin değilim ama para bile kazanmış.
Onun gibi mühendis kafalı birisiyle ilişkilendiremediğim için ilgiyle dinlediğimi hatırlıyorum. İşin kandırmacısı şu diyordu:
Bir sürü şey atacaksın, bazıları illa ki tutuyor. Çoğu tabii ki tutmuyor ama insanlar tutanları hatırlıyorlar.
Tunç Yalgın
Her dönem, deprem tahmini yapıp, tutturan şarlatanlar çıkıyor. Tutturuyorlar çünkü aynı Tunç gibi birçok tahminde bulunuyorlar.
Wikipedia’da ‘survivorship bias‘ başlığı altında bir örnek var.
İyi üniversiteye girmiş 5 öğrenciden 3 öğrenci aynı liseden mezun olmuşsa, bu lisenin iyi öğrenciler yetiştirdiği sonucuna varabiliriz. Oysa, bu lise belki diğer liselerden çok daha büyüktür ve sonucu bu etkilemiştir.
Survivorship Bias, başarısızlıkları saymamak veya sonucu etkileyen diğer faktörler gözönünde bulundurmamak nedeniyle yanlış sonuca varmak demek.
Çok başarılı insanlara baktığımızda birçok ilham verici hikaye görüyoruz. İlham almamız güzel, öğreneceklerimiz var. Ama bu aynısını yapıp, başarılı olacağız anlamına gelmiyor. Herkesin kendine özel hikayesi, farklı şartları ve şans faktörü var.
Şarlatan bir deprem tahmincisi olacaksak, tahminlerimiz için deprem bölgelerini seçmemizde fayda var.
Başarılı bir girişimci olacaksak da akıllı tahminler yapmamız ve ardından bu tahminler üzerine çalışmamız gerekiyor.
Başarısızlığın bu işin kaçınılmaz bir parçası olduğunu unutmadan.